انواع C-File و کاربرد آن در دندانپزشکی
C-Fileها گروهی از ابزارهای دستی در اندودنتیکس هستند که عمدتاً برای نفوذ و بازکردن کانالهای خیلی باریک یا کلسیفیه به کار میروند. این فایلها معمولاً از فولاد ضدزنگ با نوک و شفت سفتتر طراحی شدهاند تا بتوانند کانالهای مسدود یا سختشده را negotiation کنند. در واقع منظور از لغت negotiation این است که مسیری با عبور ایمن از مسیر اصلی کانال ریشه تا رسیدن به طول کاری باز شود . این مقاله با رویکرد تخصصی، تعریف، انواع، مزایا و محدودیتها، کاربردهای بالینی و نکات فنی و ایمنی و استفاده از C-File را توضیح میدهد.
انتخاب ابزار مناسب برای مرحله آغازین پاکسازی و شکلدهی کانال ریشه تاثیر مستقیم بر نتیجه درمان اندودنتیک دارد. در موارد کانالهای باریک، تغییرات اناتومیک پیچیده یا کانالهای کلسیفیه، فایلهای استاندارد ممکن است قادر به نفوذ نباشند. در این شرایط،C-File ها ابزاری ارزشمند به شمار میروند چون طراحی سفتتر بوده و نوک مقاوم آنها امکان نفوذ اولیه را فراهم میسازد. مقاله حاضر قصد دارد خواننده را با انواع C-File، کاربرد بالینی، مزایا/معایب آشنا سازد.
C-File چیست؟
C-File یک فایل دستی است که برای نفوذ به کانالهای بسیار باریک یا کلسیفیه طراحی شده و معمولاً از فولاد ضدزنگ ساخته میشود. دارای شفت و نوک نسبتا سفت است. تیپرهای کوچک آن محافظت شده تا از ورود ناخواسته آن ها به اپکس جلوگیری شود. این فایل به عنوان ابزار اولیه negotiation، اصلاح مسیر در کانال های مسدود و قبل از استفاده از فایل های انعطاف پذیر نیکل-تیتانیوم و فایل های روتاری کاربرد دارد.
طبقه بندی انواع C-File
- طبقه بندی بر اساس جنس
1-فولاد ضدزنگ (Stainless steel C-File): فایلی سخت و مقاوم در برابر کانال های سخت است و رایج ترین نوع C-Fileمحسوب می شود.
2-سی فایل با آلیاژهای اصلاح شده: فایلی با پوشش هایی خاص از آلیاژهای اصلاح شده می باشد که برای کاهش چسبندگی و افزایش مقاومت خستگی ارائه شده است. این نوع از C-File بسیار کمتر از جنس فولاد ضدزنگ آن رایج است.
- طبقه بندی بر اساس کاربرد
C-Files جهت penetrating : دارای نوک قوی برای نفوذ و عبور از کلسیفیکاسیون مب باشد.
C-Files جهات negotiation : سایزهای بسیار کوچک این فایل مانند سایز 06، 08 و 10 برای پیدا کردن مسیر مناسب میباشد.
C-Files جهت glide path : این فایل به طور کلی برای ایجاد مسیر اولیه کاربرد دارد و سپس برای ادامه مسیر می توان از فایل NiTi روتاری استفاده کرد.
- طبقه بندی بر اساس فرم مقطع و تیپر
مطالعات نشان داده اند که هندسه مقطع روی خواص خستگی و توانایی شکل دهی تاثیر گذار است. تیپر صفر تا کم برای دسترسی به کانال های تنگ مناسب است. گفتنی است که مقاطع متنوع (چهارگوش، دایره یا مدلی خاص) که بر برش و مقاومت موثر است.
- کاربردهای بالینی C-File
- موارد معمول کاربرد:
- کانالهای کلسیفیه یا مسدود.
- کانالهایی که با فایلهای معمولی K/H قابل نفوذ نیستند.
- باز کردن مسیر برای ورود فایلهای NiTi روتاری
- مزایا و محدودیتها
C-File قابلیت نفوذ به کانال های بسیار تنگ یا کلسیفیه را دارد. همچنین این فایل دارای کنترل دستی بیشتر و ریسک کمتر از نطر شکست ناگهانی در کانال های خیلی خمیده است. اما سفتی زیاد می تواند موجب ledging یا transportation در کانال های منحنی شود. مقاومت خستگی و عملکرد متالوژیکی کمتری نیز نسبت به فایل های پیشرفته دارد زیرا آن ها بهینه سازی حرارتی شده اند.
- نکات فنی و ایمنی
- از حرکتهای کنترلشده (watch-winding) استفاده کنید و نیروی زورآورانه (forceful pushing) ممنوع است.
- برای کانالهای منحنی، بهسرعت کار را از C-File به فایلهای انعطافپذیر NiTi انتقال دهید تا ریسک تغییر مسیر کاهش یابد.
- برنامه تعویض فایل براساس دستورالعمل سازنده و شواهد خستگی فلز را در نظر بگیرید. مطالعات متالورژیکی نشان دادهاند که خواص خستگی و شکست بین انواع فایلها متفاوت است و باید در سیاست نگهداری و مصرف لحاظ شود.
در بازار ایران،C-File بهعنوان یک ابزار تخصصی برای کانالهای باریک یا کلسیفیه توسط برندهای مختلفی عرضه میشود که دسترسی و کیفیت آنها بسته به واردکننده و شرایط بازار متفاوت است. جدول زیر برندهای شناختهشده C-File که در بازار ایران رایج هستند را بررسی کرده و مقایسهای کلی از نظر کشور سازنده، سطح کیفی و مناسب بودن برای انواع مصرف بالینی ارائه میدهد.
برند | کشور سازنده | کیفیت | کاربرد |
MANI | ژاپن | عالی | کیسهای سخت، اندودنتیست |
Dentsply | سوئیس | عالی | مراکز تخصصی و دانشگاهی |
VDW | آلمان | بسیارخوب | درمانهای پیچیده |
Micro-Mega | فرانسه | بسیار خوب | مصرف حرفهای |
DiaDent | کره جنوبی | خوب | مصرف عمومی |
Meta Biomed | کره جنوبی | خوب | اقتصادی با کیفیت مناسب |
Perfect | چین | متوسط | مصرف اقتصادی،دانشجویی |
جمعبندی
C-File ها ابزارهایی دستی و تخصصی برای نفوذ اولیه و negotiation در کانالهای باریک و کلسیفیه هستند. اگرچه NiTi و سیستمهای روتاری پیشرفته نقش بزرگی در شکلدهی کانال دارند اما C-File در مواجهه با مسدودیتها همچنان جایگاه مهمی دارد. تصمیم بالینی برای استفاده از آن ها باید مبتنی بر ارزیابی رادیوگرافیک، دسترسی دید مستقیم و برنامه انتقال سریع به فایلهای انعطافپذیر باشد. شواهد مروری نوین بر تکامل سیستمهای فایل و اهمیت هندسه مقطع بر خواص مکانیکی تاکید دارند بنابراین انتخاب ابزار باید با توجه به خواص متالورژیکی و ریسکهای خستگی و شکست انجام شود.
سوالات متداول (FAQ)
۱. آیا C-File همان K-File است؟
خیر K-File یک نوع فایل دستی معمولی است اما C-File دارای طراحی سفتتر بوده و کاربرد ویژه برای کانالهای کلسیفیه دارد.
۲. آیا C-File را میتوان در کانالهای خمیده استفاده کرد؟
بله اما با احتیاط و فقط برای مسیر اولیه می توان استفاده کرد و بهتر است پس از ایجاد مسیر اولیه به فایل های انعطاف پذیر رجوع کرد تا ریسک تغییر مسیر کاهش یابد.
۳. آیا C-Fileها یکبار مصرفاند؟
بسیاری از سازندگان توصیه میکنند ابزارهای دستی در صورت تغییر شکل یا خستگی تعویض شوند و برخی بسته به سیاست کلینیک یا دستورالعمل شرکت سازنده، یکبار مصرف یا چندبار مصرف قابل استریلیزاسیون عرضه می شوند.
References
.Arias, A. (2022). Present status and future directions: Canal shaping. International Endodontic Journal, (year/volume)
.Mustafa, M. (2022). An appraisal on newer endodontic file systems. Journal of Conservative Dentistry / JCDP, (2022)
.Orozco-Ocampo, Y. M., et al. (2022). Fatigue failure of NiTi endodontic files: A scoping review. Revista Odontológica / SciELO, (2022)
.Ertuğrul, İ. F., et al. (2024). Investigation of four nickel titanium endodontic instruments: cyclic fatigue resistance and metallurgical properties. Journal of Microscopy / Analytical Science Journals, (2024)
.Damkoengsunthon, C., et al. (2024). Evaluation of the shaping ability of different rotary file systems in severely curved canals. Journal of Endodontics / ScienceDirect, (2024)