قوانین، مقررات و استانداردهای مطب پزشکی

برای شروع بیایید اول باهم به یک تعریف واحد از "مطب" برسیم. طبق تعریف وزارت بهداشت و درمان، مطب به محلی گفته می شود كه پزشک با داشتن پروانه تاسيس، خدمات سرپايي، تشخيصي و درماني بيماران را انجام داده ودر صورت نياز به تحت نظر يا بستری بودن به درمانگاه يا بيمارستان ارجاع می دهد. این مطب باید دارای یک سری ویژگی ها و استانداردها باشد. این استانداردها از نام مطب تا ساختمانی که در آن قصد تاسیس مطب دارید را تحت پوشش قرار می دهند. در این مقاله قصد داریم تا تمام این نکات را به طور کامل بررسی کنیم. 

زمانی که بازرس برای بررسی شرایط مطب حاضر می شود، موارد به خصوصی را چک می کند. او همچنین لیستی به همراه خود دارد (چک لیست) که از وجود یا عدم وجود استانداردها را در آن ثبت می کند. این چک لیست شامل موارد زیر است:

• ضوابط مربوط به تابلو
• ضوابط مربوط به پروانه مطب
• دفتر ثبت و پذیرش بیمار
• رعایت ضوابط مربوط با تعرفه های مصوب وزارت بهداشت
• موازین شرعی در معاینه بیمار
• عدم وجود داروهای خارج از مجوز کار پزشک
• عدم استفاده از تراکت و پوسترهای تبلیغاتی گمراه کننده
• عدم استفاده از وسایل غیرمجاز (خارج از حیطه تخصص)
• فضای فیزیکی مطب
• بهداشت فردی پزشک
• بهداشت بیمار و مسائل مربوط به آن
• بهداشت محیط مطب 
• شاخه گزارش دهی صحیح

قوانین و مقررات فضای مطب

فضای مطب باید دارای 20 قانون کلی باشد که شامل موارد زیر می شوند:

1. يك اتاق معاينه با فضای مناسب، نور كافی، پنجره با توری سالم بوده و روشويی همراه صابون مايع و دستمال كاغذی در اين اتاق يا مجاورت آن موجود باشد.

2. يك سالن انتظار با مساحت مناسب داشته باشد که البته محل معاينه بيماران بايد از محل انتظار كاملا جدا باشد.

3. هر مطب پزشکی دارای مجوز تزریقات و پانسمان، می تواندعلاوه بر اتاق های فوق، یک اتاق با حداکثر دو تخت جهت ارائه خدمات تزریقات دارو،‌ سرم و انجام پانسمان تخصیص دهد.

4. سرويس بهداشتی با شرايط مطلوب بهداشتی شامل:

• كاسه سنگ توالت و دستشويی ها از جنس سراميک يا چينی سالم و بدون شكستگی و ترک خوردگی بوده و مجهز به شتر گلو باشد.
• ديوار اطراف دستشويی به طور مناسب كاشی كاري شده باشد.
• ديوار توالت حتی الامكان تا ارتفاع 1متر و 80 سانتی متر از كف بوده و با كاشی، سراميک يا سنگ پوشيده شده باشد.
• حتما از صابون مايع در آن استفاده شود.

5. کف کلیه اتاق ها و راهروها باید سالم و بدون درز و شکاف باشد. همچنین جنس آن باید قابل شستشو باشد.

6. پوشش دیوارها و سقف مطب باید سالم و بدون درز و پوسیدگی باشد. 

7. در و پنجره ها باید کاملا نو و رنگ آمیزی شده باشند. البته اگر از جنس آلومینیوم باشند نیازی به رنگ آمیزی نیست. 

8. اگر در مطب اعمالی همچون گچ گیری، نوار قلب، CPR و ... انجام می شود باید دارای یک اتاق مجزا باشند. 

9. دمای اتاق های مطب باید متناسب با فصل تنظیم شود و نور کافی همواره در مطب موجود باشد. 

10. ساختمان مطب باید تمام اصول ایمنی و فنی را رعایت کرده باشد. 

11. هیچ گونه حشره ای نباید در مطب وجود داشته باشد بنابراین وجود تمهیدات لازم برای مقابله با آن ها ضروری است. 

12. داشتن سطل زباله بزرگ، پدال دار و قابل شستشو و دارای کیسه زباله زرد در مطب ضروری است. 

13. سیفتی باکس (Safety Box) باید حتما برای دفع زباله های عفونی و سر سوزن ها در مطب به تعداد کافی وجود داشته باشد. 

سیفتی باکس 5 لیتری استوانه ای بلند 72 عددی برند بکر

سیفتی باکس 8 لیتری درب با قفل قهوه ای برند بکر کارتن 42 عددی

سیفتی باکس 5 لیتری درب قهوه ای برند بکر کارتن 54 تایی

سیفتی باکس 8 لیتری درب با قفل قرمز برند بکر کارتن 42 عددی

سیفتی باکس 5 لیتری درب قرمز برند بکر کارتن 54 عددی

سیفتی باکس 12 لیتری برند بکر کارتن 30 عددی

سیفتی باکس 5 لیتری کارتن 45 تایی مدل CD برند PIP

سیفتی باکس 0.5 لیتری کارتن 160 تایی مدل CD برند PIP

سیفتی باکس 1/5 لیتری بیوسیف کارتن 90 تایی

سیفتی باکس 2 لیتری کارتن 48 تایی مدل RC Plus برند PIP

14. تفکیک زباله های عادی و عفونی نکته بسیار مهم و ضروری ای است. 

15. اگر در مطب از تخت بیمار استفاده می شود باید حتما پوشش مناسب و کاور کاغذی یکبار مصرف داشته باشند. 

16. مطب باید انشعاب آب لوله کشی داشته باشد و آب مصرفی آن به صورت بهداشتی جمع و دفع شود.

17. استفاده از لوازم بهداشتی یکبار مصرف برای هر بیمار ضروری است. 

18. تخت بیمار، سطوح و تمامی فضای مطب باید هرروز با هيپوكلريد سديم (وايتكس) يا گلوتارآلدئيد (سايدكس) ضدعفونی شوند. 

19. ابزار مورد مصرف در مطب که نیاز به گندزدایی (Disinfection) و یاسترون کردن (Sterilization ) دارد باید بطور مرتب و مناسب بعد از هر بار مصرف، گندزدایی یاسترون گردد.

20. ابزار مورد استفاده شما باید حتما پس از هربار استفاده ضدعفونی و سپس استریل شوند. 

21. وجود صابون مایع (نه جامد) در دستشویی ضروری است. 

22. پروانه کسب شما اجازه تاسیس مطب را در اختیارتان قرار داده است. بنابراین اضافه کردن هر اتاق اضافه ای به مطب که آن را به مرکز درمانی تبدیل کند ممنوع است.

قوانین و مقررات تجهیزات مطب 

• مطب دارای واحد تزریقات و پانسمان، علاوه بر داروهای اورژانس باید مجهز به کپسول اکسیژن، وسایل تزریقات و پانسمان و تخت و فضای مربوطه باشد. در مطب هایی که اقدام به تزریق واکسن می کنند، رعایت زنجیره سرد در نگهداری واکسن الزامی است.
• در مطب هایی که جراحی های سرپایی و یا معاینات زنانگی انجام می شود، وجود دستگاه نور یا اتوکلاو جهت استریلیزاسیون وسایل و ابزار جراحی و معاینه الزامی است.
• استفاده از فناوری و تجهیزاتی که کار با آن ها نیاز به اخذ پروانه فعالیت خاص دارند، در مطب ممنوع است ( مانند وسایل پرتو پزشکی، پزشکی هسته ای، رادیوتراپی، توانبخشی، اپی لیزر ( لیزر پوست ) و لیزیک ( لیزر چشم )).
• روش ها و وسائل تشخیصی درمانی نظیر دستگاههای EKG، NCV، EEG، دانسیتومتری، سونیکید، لیزر، کرایو، کوتر، الکترولیز، هیدرودرمی، الکترو اکوپانکچر، چراغ مادون قرمز، UV با رعایت مقررات و ضوابطی که از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در هر مورد تدوین کرده است، در مطب قابل استفاده و بهره برداری است.
• در خصوص دستگاه های قابل استفاده در مطب که نیاز به تبحر خاص و یا گذراندن دوره آموزشی مشخص می باشند، دستورالعمل های مربوطه از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دانشگاه های علوم پزشکی و سازمان نظام پزشکی اعلام می گردد.

قوانین و مقررات تابلو و سرنسخه پزشک

تابلوی مطب و نسخه پزشک نیز دارای قوانین و استانداردهای خاص خود می باشد. 

1. تابلو مطب باید سفید، ساده و در ابعاد 50*70 باشد. 

2. تعداد مجاز نصب تابلو دو عدد است که می تواند در ساختمان مطب یا در محل مناسب نزدیک آن به صورت افقی یا عمودی نصب شود. توجه داشته باشید که به هیچ عنوان مجاز نیستید که بر روی در و پنجره مطب از عناوین تبلیغاتی استفاده کنید. 

3. عنوان تابلو و کارت ویزیت فقط و فقط می تواند چیزی باشد که در پروانه کسب پزشک ثبت شده، نه کمتر و نه بیشتر. 

تابلو و کارت ویزیت پزشک می تواند شامل موارد زیر باشد:

• نام ونام خانوادگی
• شماره تلفن 
• تخصص 

6. شما به عنوان پزشک مجاز نيستید که در تابلو،سرنسخه و كارت ويزيت از اشكال مختلف و يا عناوين اضافي غير مجاز استفاده کنید.

7. سرنسخه و كارت ويزيت بايد ساده بوده و اندازه آن 15*25 باشد.

8. در سر نسخه فقط باید نام و نام خانوادگی پزشک، شماره نظام پزشکی، آدرس و تلفن و تخصص او به زبان فارسی یا لاتین ذکر شود. 

9. عناوین استفاده شده در سرنسخه باید دقیقا مطابق پروانه طبابت پزشک باشد. 

10. اگر در چندین زمینه تخصص دارید، می توانید تا سه رشته را در سرنسخه و کارت ویزیت ذکر کنید. 

11. هر پزشک باید مستقلا برای خود یک سرنسخه جدا داشته باشد. مگر اینکه در بیمارستان یا مرکز درمانی مشغول به کار باشید. در این صورت می توانید از سرنسخه های آن نیز اسفاده کنید. 

قوانین و مقررات انواع گواهی به پزشک

گواهی فعالیت

پزشکان برای دریافت گواهی فعالیت باید به روش زیر عمل کنند: 

• همراه داشتن گزارشات بازدید از مطب 
• ارائه دادن یکی از بیمه های تامین اجتماعی، نیروهای مسلح یا خدمات درمانی
• ارائه تسویه حساب مالیات مطب 

در این صورت به پزشک گواهی فعالیت داده خواهد شد. 

گواهی فوت

در چه شرایطی پزشک می تواند گواهی فوت صادر کند؟ 

پزشكاني مي توانند از گواهي فوت استفاده نمايند كه پروانه مطب معتبر و مطب فعال و عملكرد مورد تاييد معاونت درمان مربوطه را داشته باشند.

اگر مرکز درمانی بخواهد گواهی فوت صادر کند باید پزشک واجد شرایط در آن جا حضور داشته باشد. 

پزشک نمی تواند گواهی فوت برای مواردی مانند موارد زیر صادر کند:

• علت مرگ قابل تشخیص نباشد.
• فوت بيمار بستری شده در بيمارستان كه تا 24 ساعت پس از بستری فوت نموده و براي علت مرگ وي تشخيص دقيقي وجود ندارد.
• هر مورد فوت كه احتمال وقوع جرم عمد يا غير عمدي در پيدايش يا تسريع آن محتمل است و ممكن است شاكي يا خواهاني براي عامل انساني آن وجود داشته باشد.

صدور گواهی فوت برای موارد ذکر شده در بالا بر عهده سازمان پزشکی قانونی است. 

گواهی ولادت

پزشك يا مامايي كه در حين ولادت حضور و در زايمان دخالت داشتند مكلف به صدور گواهي ولادت بوده و باید يك نسخه آن را در مهلت اعلام شده به ثبت احوال محل ارسال کنند.  

گواهی فعال بودن مطب

پزشکان موظف به حضور حداقل 3 نوبت کاری در هفته در مطب یا مرکز درمانی هستند. تنها در این صورت مشمول دریافت گواهی فعال بودن مطب می شوند. 

جدا از تمامی پروتکل ها و قوانین گفته شده گاهی شما به عنوان پزشک ممکن است تصمیم به تاسیس مطب دوم بگیرید. 

شرایط تاسیس مطب دوم برای پزشکان چیست؟

شما تنها در صورت رعایت چهار نکته می توانید اقدام به تاسیس مطب دوم کنید. این چهار نکته عبارتند از:

1. پزشكي كه برگ تجديد نام نويسي سالانه خود را تكميل می نمايد اگر روزهاي مطب و ساعت آن باهم ديگر تلاقی نداشته باشد . طي فرمي كه در سازمان نظام پزشكی تكميل مي نمايد با امضای رياست سازمان، مجوز تاسيس مطب دوم، با رعايت ساير شرايط براي پزشک در خواست كننده صادر می شود. 
2. در مورد شهرهاي اطراف تهران باید با موافقت نظام پزشكی محل و شبكه بهداشت ودرمان منطقه صورت گيرد. هم چنين معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي شهر مربوطه از تاسيس مطب دوم پزشك متقاضي اطلاع حاصل كند. 
3. پزشكانی كه قصد دارند مطب مشترک داير كنند می توانند تابلو با ذكر نام پزشكان اداره كننده مطب داشته باشند به شرط آنكه ابعاد تابلو از دوبرابر ضوابط سازمان بیش تر نشود. 
4. داير نمودن مطب دوم در يك شهر براساس شهر قيد شده در پروانه مطب با ذكر ساعت كار و نشاني دو مطب و با كسب اجازه از سازمان نظام پزشكي و اطلاع معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكی شهر مربوطه بلامانع است. 

منبع: قوانین و مقررات سازمان بهداشت و درمان